top of page

İSMAİL BİROL: 2500 YILLIK TARİHİ OLAN BERGAMA'NIN HALILARI HİKÂYELEŞTİRİLEREK KORUMA ALTINA ALINMALI


BERGAMA YAŞAM .COM ÖZEL HABER /NURİ BİLİM


Tarihi dokusuyla Ege'nin halıcılığı ile de adından bahsettirmeyi başarmış bir ilçe Bergama. Babadan oğula geçen el dokuması halı satış yeri olan İsmail Birol; Bergama'nın tarihçesinin yanı sıra, el dokuması halıların tüm dünya antik müzelerine girmesinin bilgilerini verirken, Bergama ve Bergama halıcılığını koruma altına alınabilmesi için her üretilen ürünün hikayesi olduğu gibi Bergama halısının da hikayeleştirerek tanıtılması ve koruma altına alınmasını belirtti. İsmail Birol, el dokuması halılar hakkında şu bilgileri değerlendirdi:

"Ben el dokuma eski halı ve kilimleri satıyorum, Türk geleneksel halıları alıp satıyorum. Bunlarla birlikte, yıkama, tamir, gelgit hizmetlerini yapıyoruz. Bizde yeni imalat ve üretim yok. Anadolu'nun her yerinde mevcut olan el dokuma halıları alıp, hazırlayarak kullanılabilir hale getiriyor ve ilgilenen yurt içi ve yurt dışındaki vatandaşlara satıyorum. 1979 yılında babam tarafından kurulmuş olan bu iş yerimde "babadan oğula" dönemi ile hizmet vermeye çalışıyorum."


Halı sektörü sanayi tipine dönünce el dokuma halıların satışı azaldı. Bergama'da halıcılık sektöründe 45. yılımızı yaşıyoruz. Türkiye'de el dokuma halıcılığı çok yaygın bir meslekti. Ancak sanayinin gelişmesi ile el emek işlerinin yoğunlaşması ve pahalanması sonucunda, bizim gibi yapılan el dokuma halıcılığı çok azaldı. Bergama, 2500 yıllık tarihi ile bir zamanlar 450 bin olan turist sayısı, bugünlerde 250 bine düştü ve bu nedenle yabancı turist kapasitesiyle ilçede halı ticareti yapanların sayısı da azalmaya başladı.


HALI SEKTÖRÜ SANAYİ TİPİNE DÖNÜNCE EL DOKUMA HALILARIN SATIŞI AZALDI.


Bergama'da halıcılık sektöründe 45. yılımızı yaşıyoruz. Türkiye'de el dokuma halıcılığı çok yaygın bir meslekti. Ancak sanayinin gelişmesi ile el emek işlerinin yoğunlaşması ve pahalanması sonucunda, bizim gibi yapılan el dokuma halıcılığı çok azaldı. Bergama, 2500 yıllık tarihi ile bir zamanlar 450 bin olan turist sayısı, bugünlerde 250 bine düştü ve bu nedenle yabancı turist kapasitesiyle ilçede halı ticareti yapanların sayısı da azalmaya başladı.


EL DOKUMASI HALILARIN BİLİNMEYEN YÖNLERİ.

Türkiye'de el dokuma halılar üzerine 7 ana bölge belirlense, bunlardan biri Bergama'dır. Çünkü 1500 yıl önce Yıldırım Beyazıt Han zamanında Türkiye'nin çeşitli bölgelerinde, çeşitli ebatta halılar için dokuma merkezleri oluşturulmuş. Örnek verirsem, 10 metreden 70 metrekare halılar için Uşak belirlenmiş, dünyanın birçok antik müzesinde Uşak el dokuma halısını görürsünüz. Osmanlı'nın son dönemine doğru, Kayseri ve Hereke'de pamuk saçaklı ama düğümleri daha sık ve daha kaliteli olan halılar üretilmiş. Bergama'da Osmanlı döneminin 1500-1600 dönemlerinde küçük ebatlı halı merkezi olmuş, çünkü Bergama'ya yerleşen Yörükler, bizim yaycı dediğimiz bir boy olduklarından ve hareket halinde oldukları için sürekli küçük ebatta el dokuma halı üretmişler. Belirttiğim dönemde Alman ressam Holbein resimlerinden esinlenerek bir takım el dokuma halılar üretilmiş bu bölgede, bu bölgedeki halılara da Bergama Holbein halıları deniliyor. Bu sayede Bergama halıları meşhur olmuş. Yoksa günümüzde üretilen kız Bergama halısı, Bergama halısını meşhur eden halı değil. Dünya halı müzelerinde gördüğünüz küçük halılar, Bergama halılarıdır. Bergama tarihsel olarak el dokuma halıcılığında önemli bir merkezdir.


EL DOKUMA HALILARI ZAHMETİ ÇOK, PARASI AZ OLDUĞU İÇİN KADINLAR HALI DOKUMUYOR.


Artık Türkiye standartlarında el dokuması halı dokutmak çok rantabl bir iş değil. Örnek verirsek, kız Bergama diye tabir ettiğimiz bir halı yaklaşık 30-35 günde çıkar, bu gün Bergama'nın köylerine giderek köylülerden bu halıyı almak isterseniz, bu halıda da 10 kilo da yün bulunur, fiyatı da 5-6 bin lira civarındadır. Hiç kimse bu paraya çalışmak istemez, dokumaktan da kaçınır hale geldi. Ama insanlar üretiyor ve bu kültürü sürdürmek istiyorlar.






BERGAMA BELEDİYESİNİN AÇTIĞI HALI DOKUMA KURSLARI MEMNUNİYET VERİYOR.


Bergama belediyesi, Halk Eğitimle iş birliği yaparak iş geliştirme kursu açtı. Bergama halıcılığıyla 4 yıldan beri Bergama halıları üretiyorlar. Hem değeri koruma adına, hem de Bergamalı kadınlara el dokuma halı dokumayı öğretiyorlar. İş-Kur'un onlara verdiği desteğe göre önceki yıl 25 olan kursiyer sayısı bu yıl sanırım 15'lerde. Orada üretilen halıları da belediye alıyor sanırım.


DÜNYADA HERKES O YERİN O MALIN HİKÂYESİNİ SATIYOR.

Artık dünyada bir malı satarken, önce hikayesini anlatmanız gerekir ki müşteri alacağı ürünün hikayesini bildiği zaman neyi aldığını bilsin. Bergama halısını hâlâ dokuyabilen, hâlâ kadınlar tarafından dokunduğunu, dokunan halılardaki motiflerin ne anlama geldiğini anlatabilirsek ve halıların dokunuşunu Bergama’ya gelen ziyaretçilere gösterebilirsek, malın değeri ve müşterisi artar. Bu sadece halının dokunması değil, o halıya atılan ilmiklerin anlamlarını da söylemek gerekir.



BERGAMA HALISI KORUMA ALTINA ALINSIN.

İngiltere'de bir şehirde yıllardan beri şiir yazılır, okunurmuş. Daha sonra o şehir, şiiri ile koruma altına alınmış. İtalya'da bir ilçe yemekle koruma altına alınmış. Fransa'da da bir ilçe yemekle koruma altına alınmış. Biz de istiyoruz ki Bergama halısı, halısıyla koruma altına alınsın. Böyle olursa, daha çok takipçinin, daha çok ziyaretçinin Bergama'ya gelmesi sağlanmış olur.


TURİST SAYISI NEDEN AZALDI.

Pandemi sürecinde turist sıkıntısı yaşandığı bir gerçek. Daha sonrasında da, Bergama deniz turizmi için uygun bir yer değil. Bergama eğlence turizmine uygun bir yer de değil. Bergama'ya gelen turistler kültür turistleri, genellikle belli bir yaşın üzerinde, belli doyumları aşmış insanlar. İşte bu nedenle Bergama'ya gelen turist sayısında azalma oldu. Eskiden buraya Alman ve Amerikalılar gelirdi, şimdi gelmiyorlar. Turistler genç jenerasyonlarda. Türkiye'ye geliyorlar, ama genellikle İstanbul, Bodrum veya Marmaris gibi yerlere gidiyorlar.


HALICILIKTA KOOPERATİFLEŞME OLMAZ.

Halıcılıkta kooperatifleşme olmaz, sürdürülemez. 1985 yıllarında Bergama'nın Örselli köyünde Örselli kalkınma kooperatifi adı altında bir halı kooperatifi kuruldu, bazı nedenlerle kapatıldı. Bergama'da bir hanımefendi kooperatif kurmuş, ancak yürütülmesi mümkün değil.


STK'LAR BERGAMA HALILARI İÇİN HİKAYELER HAZIRLAMALIDIR.

Ben halılarımı satabilmem için insanların Bergama'ya gelmesi lazım. Elimdeki malı hakkıyla anlatmam gerekir. STK'lar Bergama ve Bergama halısı için yeni hikâyeler hazırlamalıdır ki, o halının hikâyesini dinleyen turistler gelebilsinler ve ilçemizi tanıyıp alışverişini yapsın. İnsanlar malı görüp almıyor, alacağı malın hikâyesini iyi dinleyip, neyin ne olduğunu öğrendikten sonra o malı alıyor. Yani malı hikâye satar. Bergama ismini hikayeleştirmemiz lazım.


0 yorum

Comments


bottom of page